Het huidige Afghanistan is een land dat na meer dan 23 jaar oorlog moeizaam terugklimt uit een diep dal. De wanden zijn glad en glibberig. Met kleine stapjes klouteren de Afghanen omhoog, maar staan er niet alleen voor. Het land is sinds 11 september 2001 aan de internationale vergetelheid ontrukt. Amerikanen en bondgenoten zijn verwikkeld in ‘Enduring Freedom’. Een operatie met als doel het oprollen van het Al-Qaida netwerk. Naast die militaire strijd, is er de operatie FINGAL. Ontstaan uit de “coalition of the willing”, en bestaat uit 19 naties. Deze samengestelde coalitie, genaamd International Security Assistance Force (ISAF) heeft tot doel “het creëren en handhaven van een veilige omgeving in en rond Kaboel”, zodat de interim regering van Hamid Karzai het land kan besturen. ISAF geeft hiermee concreet invulling aan VN resolutie 1413 en is tot op de dag van vandaag succesvol volgens president Karzai: ‘ISAF heeft voor de gewone Afghaanse bevolking rust en stabiliteit gebracht’. De militairen van ISAF geven de mensen van Kaboel rust en stabiliteit en daarmee een weg terug naar vrede en wederopbouw.

KMNB: In totaal zijn er momenteel 5265 ISAF troepen van negentien landen aanwezig in en rond Kaboel. Het Nederlandse detachement valt onder het tactisch bevel van de Duitse Generaal-majoor Manfred Schlenker. Hij is commandant van de multinationale brigade in Kaboel (KMNB). De Britten hebben zich teruggetrokken als Lead Nation van ISAF en het commando op 20 juni overgedragen aan de Turken. Generaal-majoor Akin Zorlu is hiermee commandant ISAF geworden en heeft het stokje overgenomen van de Brit McColl. Samen met hun generaal vertrekt ook een groot aantal van de Britse troepen. Van de 1300 zullen er 400 in Kaboel blijven.

Bonn: Voordat de eerste ISAF troepen in januari Kaboel binnentrekken, is er op zes december 2001 een akkoord gesloten in Bonn. Na meer dan twintig jaar burgeroorlog moet een nieuwe staat worden opgebouwd. Als eerste moet er nieuw vertrouwen worden gewekt tussen de vele bevolkingsgroepen in het land. Tenslotte moet er ook een vorm van overeenstemming komen tussen de buurstaten over de toekomst van het land. De besprekingen tussen de leidende partijen in Afghanistan, zonder de Taliban, die op dinsdag 27 november 2001 beginnen in Bonn, leiden een week later tot een overeenkomst die voorziet in een interimregering onder leiding van Hamid Karzai. In dit akkoord stemt een groot aantal Afghaanse vertegenwoordigers in met het instellen van een interim regering. De voorlopige regering wordt onder grote nationale en internationale belangstelling op 22 december geïnstalleerd. Bepaald wordt dat vanaf twee jaar na het ondertekenen van het verdrag in Bonn, er nationale verkiezingen komen voor een reguliere regering met een controlerende volksvertegenwoordiging en een grondwet.

Herstel: ISAF heeft rust gebracht in het gebied in en rond Kaboel. Het herstel is duidelijk zichtbaar in het dagelijkse leven in de AOR (Area of Responsibility) van ISAF. Steeds meer winkeltjes openen hun deuren, meer en meer keren vluchtelingen terug naar hun oude woonplaats en kinderen gaan – zij het onder moeilijke omstandigheden – naar school. De Afghaanse bevolking wenst verandering en uiten hun steun voor de aanwezigheid van ISAF. Gestart in januari draait de operatie FINGAL nu op volle toeren. Het is een zichtbaar herstel. Aan deze operatie neemt ook Nederland deel. 226 militairen zijn actief in het operatiegebied van ISAF. De infanteriecompagnie bestaat uit: een infanteriepeloton, aniti-tank/mortier-peloton, verkenningspeloton, genie- peloton, een logistiekpeloton en een detachement van het Korps Commandotroepen. Deze compagnie heeft haar eigen operatiegebied. Naast het patrouileren, waarmee zij bijdragen aan de rust en orde in hun eigen gebied, zijn de Nederlanders ook betrokken bij de wederopbouw van het land. Met vooral oog voor de jeugd en de vrouwen; zij vormen de meest kwetsbare groep.

Optreden ISAF: Dagelijks doorkruizen bereden patrouilles van ISAF het gebied. Zij zijn oog en oor voor hun commandanten. Door het intensief patrouilleren slaat ISAF twee vliegen in één klap. Ten eerste is het zien en horen wat er in je eigen gebied aan eventuele dreigingen kunnen ontstaan een belangrijke informatiebron voor de eigen wijze van optreden. Zo kan men voorshands op eventuele spanningen reageren. Ten tweede is het de manier om de gewone Afghaanse bevolking te laten zien dat er inderdaad gewerkt wordt aan veiligheid en rust. Beide onderbouwen een stevige Force Protection van de ISAF troepen. Het KCT detachement ontvangt specifieke opdrachten van de Duitse brigade via de Nederlandse compagniesleiding. Opdrachten die direct te maken hebben met de Force Protection van ISAF zelf.

Zand: De mannen van de infanteriecompagnie voeren de talloze patrouilles uit onder zware omstandigheden. Napoleon vreesde slechts één vijand, de natuur. Dat deze wijsheid ook nog in het ‘hightech’ tijdperk geldt, is voor de mannen van ISAF 2, dagelijkse realiteit. Ruw terrein, hitte en stof zijn vaste metgezellen van de Nederlandse patrouilles in Afghanistan. Maar ondanks de vijandige omgeving, laten de rode- en groene baretten zich géén zand in de ogen strooien. De samenwerking met de andere nationaliteiten gaat uitstekend. Samen zorgen ze voor een goede wegligging. Zo worden onderdelen van Mercedes Benz uitgewisseld met de Oostenrijkers en de Duitsers. De uit hun borging trillende affuiten worden gerepareerd door de eigen herstellers van de compagnie, zodat ook de boordwapens scherp blijven.

CIMIC: Naast het patrouilleren zijn de militairen van ISAF ook actief in het herstel van Kaboel. Door de nauwe contacten met de locale bevolking tijdens de patrouilles, maar ook bij zogenaamde Malik meetingen (bijeenkomst van dorpsoudsten), horen de mannen over de problemen van de Afghanen. CIMIC, civil military cooperation, functionarissen zijn hiervoor speciaal opgeleide militairen. Zij horen via hun patrouillerende collegae wat er in een gebied of dorp speelt. Samen met de locale bevolking en de Non Governmental Organisations (NGO’s) proberen zij op korte termijn oplossingen te vinden. Deelnemers aan dergelijk projecten kunnen zijn: plaatselijke aannemers, internationale hulporganisaties en sponsoren, maar ook ISAF zelf. Soms pakken de Nederlanders zelfstandig kleine klussen op, zoals het repareren van schooltjes en maken van speeltoestellen voor de schooljeugd, door het geniepeloton. Dit zijn de zogenoemde ‘Quick Impact Projects’. Projecten die aan de Afghaanse bevolking snel resultaat laten zien.

Zichtbaar: Snel resultaat is er ook te halen door de Nederlandse genezeriken. Zo neemt de arts van de compagnie deel aan het project “Leischmaniasis”. Het is een aandoening die ontstaat doordat kleine zandvliegjes ’s nachts en ’s avonds eitjes leggen vlak onder de huid. Gevolgen zijn zweren op het gezicht, handen, voeten de onbedekte lichaamsdelen. Opvallend is dat de vrouwen hier minder last van hebben dan de mannen. Waarschijnlijk een positief gevolg van het dragen van de Bhurka. Het is project “Hope”, waarin artsen van diverse nationaliteiten participeren. Zij houden elke week, op de donderdag ochtend, spreekuur in een Afghaans medische kliniek. In principe is de ziekte goed te behandelen, maar de medicatie is vrij kostbaar en daarom vaak niet voorradig bij lokale huisartsen. Het mooie is dat, nu er mensen voor de derde of vierde keer komen, al duidelijk resultaat is te zien. Bij sommigen is de wond al volledig genezen.

Water: Een ander hoofdpunt voor ISAF en persoonlijk speerpunt van de Duitse commandant KMNB, is water. Het grootste deel van de bevolking van Kaboel is nog steeds verstoken van schoon drinkwater. Het water zakt steeds dieper weg en het water dat men oppompt is te zout. Meer dan twee miljoen mensen hebben geen beschikking over het kostbare vocht. Putten slaan en de watervoorziening op korte termijn regelen is dan ook van groot belang. Binnenkort gaan de vertegenwoordigers van ISAF met mensen van locale overheden en de internationale hulporganisaties om tafel zitten en dit probleem met daadkracht aanpakken. 

Loya Jirga: Grootste reden voor de aanwezigheid van ISAF is het assisteren van de interim-regering van Karzai. Zodanig dat deze een begin kan maken met de wederopbouw van het land. Vanaf 22 juni van dit jaar moest er een overgangsregering komen als opvolger van de vorige interim-regering. Een belangrijke opdracht aan die overgangsregering is het voorbereiden van de verkiezingen over achttien maanden. Deze tijdelijke regering werd op oud traditioneel Afghaanse wijze geïnstalleerd, door middel van de Loya Jirga, Grote Vergadering of Volkscongres. De laatste keer dat een dergelijke bijeenkomst was georganiseerd was 1987, vijftien jaar geleden en voor het begin van de burgeroorlog. Locatie van de Loya Jirga was op voor de Afghanen een historische plek. Hier was namelijk in het verleden ook de Loya Jirga gehouden. Tegenwoordig staat er de Polytechnische Universiteit van Kaboel. De Loya Jirga werd geopend door ex-koning Mohammed Zahir. Hij geniet breed aanzien en wordt algemeen erkend als symbool voor de Afghaanse eenheid. De Loya Jirga vergadering begon met een dag vertraging en duurde langer dan gepland. De hele wereld keek mee over de schouders van de deelnemers. Tijdens deze Loya Jirga heeft de vorige interim-regering haar gezag overgedragen aan een tijdelijke overgangsregering. Karzai is als president herkozen voor de komende periode van achttien maanden en hij heeft zijn ministers bekend gemaakt. Grote personele veranderingen hebben er niet plaats gevonden in het ministers team van Karzai. Dat is ook niet mogelijk op zo’n korte termijn. Het is voor Afghaanse begrippen al heel wat dat de Loya Jirga rustig is verlopen, mede dankzij de aanwezigheid van ISAF. Nu kan de Afghaanse regering daadwerkelijk een begin maken met het politiek en bestuurlijk herstel van het land.

‘De Pa van Sjah’: De rol van ISAF was zichtbaar beperkt, maar wel essentieel voor het welslagen van de Loya Jirga. ISAF heeft het eerste bataljon van de Afghaanse nationale garde (BANG) opgeleid en getraind. Dit Afghaanse bataljon zorgde voor de veiligheid op het terein zelf van de Loya Jirga. ISAF assisteerde verder bij het scheppen van veiligheid in het omringende gebied. Zo richtte de Nederlandse compagnie een permanente wachtpost in op een heuvel met ruim zicht op Kaboel. Hier lag ook het graf van de vader van de voormalige koning Zahir. De Nederlanders gaven er al snel hun eigen naam aan: ‘De Pa van Sjah’. Het infanteriepeloton draaide hierboven permanent wisselende wachtdiensten, tijdens de gehele Loya Jirga. Aflossing en bevoorrading van de post geschiedde middels de Patria. Naast deze permanente post gaf ook de rest van de compagnie nog eens extra gas. Patrouilles doorstruinden het gebied om de rust en orde tijdens dit historische hoogtepunt te bewaken.

Vrede, gerechtigheid en vergeving: Het meeste herstelwerk moet door de Afghanen zelf worden gedaan en zullen onderweg heel wat hindernissen hebben te nemen. Dr Ahmmadzay is recent gekozen tot vice-president in de regering Karzai. Hij is één van de nieuwe gezichten op het politieke toneel van Afghanistan. Volgens hem zal Afghanistan in de komende periode voortdurend werken moeten aan: ‘Vrede, gerechtigheid en vergeving.’ De laatste van de drie zal zwaar worden, en in wat voor een vorm het Afghaanse volk het zal gieten is nog een vraagteken. Misschien dat men met de Loya Jirga de eerste moeizame stappen heeft gezet richting een verzoening met het verleden.

Uitbreiding AOR: De uitbreidig van de AOR van ISAF is ingegeven voor het vergroten van de eigen ‘Force Protection’ en geschiedt in overleg met de overgangsregering. Patrouilles kunnen dan verder het gebied in en melding doen van eventuele dreigende zaken richting de internationale vredesmacht. De ogen en oren van ISAF krijgen een grotere rijkwijdte en scheppen daarmee een grotere reactietijd. Van officieel Afghaanse zijde is meerdere malen aan de politieke leiding van de aan ISAF deelnemende landen verzocht om uitbreiding van het mandaat gebied. Zij zien ISAF graag verschijnen in andere steden buiten Kaboel. Velen hebben gezien dat ISAF werkt. Zo is de plaatselijke criminaliteit enorm gedaald na het verschijnen van de patrouilles van ISAF.

Goed bezig!: De Nederlandse compagnie bestaande uit rode baretten van 12 Infanteriebataljon luchtmobiel Van Heutsz, groene baretten van het Korps Commandotroepen en andere specialisten, staat zijn professionele mannetje tussen de andere nationaliteiten. De compagnie doet voor geen enkel ander collega eenheid onder om Afghanistan bij te staan in de weg omhoog. Of zoals de vice-president Ahmmadzay het zegt: ‘Vrede is er in en rond Kaboel, daar heeft ISAF een essentiële rol gespeeld en zal het voorlopig blijven spelen. Gerechtigheid en vergeving, is aan de Afghanen zelf.’ De vrede in en rond Kaboel is voor een groot deel het geschenk van ISAF aan de Afghaanse bevolking.

Leo van Westerhoven