Pionierswerk eerste commando’s ‘Vipers’ in Uruzgan wordt beloond met unieke eenheidsonderscheiding

Dit jaar oogst het Korps Commandotroepen (KCT), in het bijzonder de individuele ‘Special Forces operators’ (zoals commando’s internationaal worden genoemd), de erkenning en waardering voor de bijzondere militaire verrichtingen die zij hebben uitgevoerd onder extreem moeilijke en vijandige omstandigheden in Afghanistan. Als eerste werd op 29 mei aan kapitein Marco Kroon de allerhoogste militaire Koninklijke onderscheiding toegekend. Op die dag trad hij toe tot het selecte genootschap van Ridders in de Militaire Willems-Orde (MWO). Op 7 oktober werden dapperheidsonderscheidingen toegekend aan in totaal acht ‘operators’ van het KCT. Deze bestonden uit twee maal een Bronzen Leeuw (waarvan één postuum is uitgereikt), twee maal een Bronzen Kruis en vier maal een Kruis van Verdienste. En nu valt op dinsdag 15 december de beurt aan een geheel team van het KCT. Op deze dag is door Commandant Landstrijdkrachten (C-LAS), luitenant-generaal Rob Bertholee het Bronzen Schild uitgereikt aan 108 Commandotroepencompagnie van het KCT voor hun uitzonderlijk en lovend optreden in de Afghaanse provincie Uruzgan in 2006. Dit vond plaats op de thuisbasis van het KCT, de Engelbrecht van Nassau kazerne in Roosendaal. Daarnaast werd door de generaal aan majoor Huub het Ereteken van Verdienste in zilver uitgereikt. Majoor Huub ontving het eremetaal voor zijn bijzondere verrichtingen als commandant van de gedecoreerde commando eenheid.

Hebben de meeste Nederlandse onderscheidingen de vorm van een medaille of kruis aan een lint, het Bronzen Schild vormt daarop een uitzondering. Het Bronzen Schild is een in weerbestendig brons uitgevoerde plaquette. Deze plaquette bestaat uit een rechthoekige plaat, gevat in een eenvoudige, strakke lijst. Op de bovenzijde van deze plaat is een ornament aangebracht, waarvan het hoofdmotief de liggende leeuw op voetstuk en daaronder een lauwerkrans, de top van de vaandelstok is.

Het schild is ongeveer 45 cm breed en ongeveer 60 cm hoog. Op de rechthoekige plaat is een tekst aangebracht. Deze tekst omvat naast de naam van de gewaardeerde groep ook een verkorte omschrijving van de dagorder, waarin de toekenning van deze unieke waardering bekend wordt gemaakt en de handtekening van C-LAS. Het Bronzen Schild is overigens geen Koninklijke onderscheiding. Hogere individuele onderscheidingen zijn het domein van de Nederlandse regering. Het Bronzen Schild is de hoogste groepswaardering die door de C-LAS kan worden verleend. Waar een dapperheidsonderscheiding toegekend wordt om uitzonderlijke, individuele acties, te benadrukken, hoort het Bronzen Schild bij de waardering die toekomt aan een team als geheel.

De gedecoreerde commando eenheid was uitgezonden als 1 (NLD) Special Forces Task Unit (SFTU) als onderdeel van de Deployment Task Force (DTF) in het zuiden van Afghanistan in 2006. Later werd deze SFTU beter bekend als Special Forces Task Group ‘VIPER’.

De SFTU ging als eerste Nederlandse SF eenheid Uruzgan in. Zij waren in de eerste plaats de ogen en oren van commandant van de DTF, de toentertijd kolonel Henk Morsink.

 

Naderhand vervulden zij die taak ook onder kolonel Theo Vleugels, commandant van de eerste Task Force Uruzgan. Ze hadden tot taak het verkrijgen van het juiste beeld van de situatie in het Nederlandse deel van de zuidelijke provincie Uruzgan. De Special Forces eenheid heeft hiermee de weg geplaveid voor alle ISAF-eenheden die daarna in Uruzgan gestationeerd zijn geweest. Het ‘pionieren’ en de omgang met mensen van een andere cultuur in een vreemd land onder primitieve, meer dan risicovolle, omstandigheden maakten het werk van de Vipers een echte SF taak. De operators hebben met hun optreden een trend gezet. Zowel Adjudant-generaal generaal-majoor Morsink als brigade-generaal Vleugels waren bij de uitreiking van het Bronzen Schild aanwezig.

 

De operators hebben in totaal 36 operaties in Uruzgan uitgevoerd. Deze operaties vonden plaats onder extreem moeilijke en vijandige omstandigheden. De ‘Vipers’ hadden hierbij veelvuldig gevechtscontact met de toen nog sterk aanwezige Taliban en overige vijandelijke groeperingen, kortweg Opposing Militant Forces (OMF) genoemd.

 

Hun operaties maakten het mogelijk om het gebied en de vijandelijke activiteiten daarbinnen in kaart te brengen. Daarbij ontdekten en vernietigden zij tevens wapen- en munitieopslagplaatsen. De eenheid werkte daarbij vrijwel volledig zelfstandig, zonder de terugvalmogelijkheden op directe en indirecte steun van ISAF eenheden. Denk daarbij aan Medevac, artilleriesteun of Quick Reaction Forces (QRF), deze waren eenvoudig nog niet ter plaatse.

 

Dit pionierswerk onder deze bijzondere en verzwarende omstandigheden en het baanbrekend werk van de eenheid in Uruzgan zijn de redenen voor deze buitengewone groepsonderscheiding.

Generaal Bertholee stelde in zijn toespraak: “Uw inzet legde de lat hoog, en daarmee begon een ervaringsopbouw en verder professionalisering die de Koninklijke Landmacht (KL) bracht waar het nu staat: op hoog niveau waar het uitstekend presteert.” De generaal benadrukte tijdens de uitreiking dat de operators elk individueel maar helemaal als team uitstekend hebben gepresteerd.

De unieke eenheidsonderscheiding in de vorm van het Bronzen Schild is de zichtbare waardering voor deze bijzondere teamprestatie.

Zoals vermeld, kapitein Marco Kroon ontving eerder dit jaar voor zijn individuele daden de MWO. Hij liet daarentegen sindsdien geen gelegenheid onbenut om er op te wijzen dat de acties samen met zijn mannen zijn uitgevoerd en dat de toewijzing van deze onderscheiding ook op zijn mannen moet afstralen! Hij vertelde dan ook te pas en te onpas: “Als eenling in het militaire bedrijf ga je het niet fixen. Ik was gewoon op de juiste tijd op de juiste plaats in het gezelschap van de juiste mensen. De sokkel waar ik toen opstond moest eigenlijk groot genoeg zijn voor mijn hele eenheid.” Deze keer stond hij tussen zijn mannen bij de uitreiking. “Vandaag staan we hier zij aan zij, net als in 2006, om met zijn allen het schild in ontvangst te nemen. Iets dat bijzonder goed voelt,” zegt hij Ridderlijk als een echte troepenman. De unieke teamprestatie krijgt nu ook zichtbaar waardering dankzij de eenheidsonderscheiding in de vorm van het Bronzen Schild.

De toekenning van het schild gaat vergezeld van een individuele draagspeld voor de militairen van de eerste ‘Viper’ eenheid en een op naam gestelde oorkonde met de motivering.

 

Deze unieke onderscheiding werd in het verleden slechts zes keer eerder aan een eenheid uitgereikt. De laatste keer dat het plaatsvond was in 1983. De toenmalige Bevelhebber der landstrijdkrachten reikte het Bronzen Schild uit aan 44 Pantserinfanteriebataljon voor het bijzondere optreden van de eenheid in Libanon als onderdeel van UNIFIL. Vier andere ooit uitgereikte schilden werden in 1966 uitgereikt vanwege het optreden van eenheden in Nieuw-Guinea in 1962: 41 Infanterie Bataljon voor haar optreden in Kaimana en Fak-Fak, 928 Afdeling Lichte Luchtdoelartillerie voor haar optreden Biak en Hollandia, 940 Afdeling Lichte Luchtdoelartillerie voor haar optreden in Sorong en 17 Infanterie Bataljon voor haar optreden in Hollandia en Biak. De voorlaatste en gelijk de vijfde werd op 29 oktober 1981 overhandigd aan de Sectie Explosieven Opruiming / Explosieven Opruimings Dienst voor meer dan 25 jaar op voortreffelijke wijze de taak vervuld ten behoeve van de krijgsmacht en de gehele Nederlandse samenleving.
Dit onderstreept wel het feit dat de toekenning van deze hoogst mogelijke groepswaardering alleen bij hoge uitzondering plaatsvindt.

 

Gerard van Oosbree